Muzeum Mitologii Słowiańskiej – Owidz, Starogard Gdański
Muzeum Mitologii Słowiańskiej powstało w 2017 roku, aby popularyzować wiedzę o wierzeniach i kulturze duchowej dawnych Słowian. Misja ta realizowana jest poprzez atrakcyjne ekspozycje, wydarzenia artystyczne, wydawnictwa
i ciekawe lekcje muzealne. Projekt, pierwszy taki w Europie, powstał w ramach partnerskiej współpracy Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu Grodzisko Owidz oraz Stowarzyszenia Ekologiczno-Kulturalnego “Wspólna Ziemia”.
Wydarzenia kulturalne związane
z historią słowiańską
Muzeum Mitologii Słowiańskiej współuczestniczy w planowaniu i realizacji wielu wydarzeń kulturalnych odbywających się na terenie Grodziska Owidz, przede wszystkim zapewniając merytoryczne zaplecze. Do głównych imprez, które nawiązują do wczesnego średniowiecza i podczas których eksponowane są wątki dotyczące przedchrześcijańskich wierzeń i obrzędowości należą m.in. Wianki na Grodzisku, Festiwal Baby Jagi, Festiwal Mitologii, Dziady oraz Szczodry Wieczór.
Więcej o wybranych wydarzeniach…
Najstarsza cykliczna impreza, organizowana w Grodzisku Owidz nieprzerwanie od 2012 roku. Odbywa się zawsze w drugiej połowie czerwca, mniej więcej w czasie letniego przesilenia. Wianki nawiązują bowiem do tradycyjnej ludowej obrzędowości Nocy Kupały, zwanej też Sobótką, kiedy bawiono się i świętowano właśnie w najdłuższy dzień roku. Najdawniejsza geneza i historia tego święta giną w pomroce dziejów, jednak obchodzone jest ono nieprzerwanie od co najmniej wczesnego średniowiecza. Jak nakazuje tradycja, podczas Wianków na Grodzisku odbywają się huczne zabawy.
Na ogół podczas czerwcowego wydarzenia w owidzkim amfiteatrze ma miejsce koncert. Od kilku lat stałym punktem programu są też widowiskowe inscenizacje dawnych obrzędów, pokazy rzemiosła, szranki zbrojnych drużyn oraz wyplatanie przez dziewczęta i pławienie w Wierzycy kwietnych wianków. A ci, którym to nie wystarcza, po zmroku poszukują w okolicznych lasach kwiatu paproci.
Po raz pierwszy Festiwal Baby Jagi zorganizowany został w lipcu 2021 roku. Decyzja o jego organizacji zapadła spontanicznie po sukcesie wydawniczym książki „Baba Jaga. Tajemnicza postać słowiańskiego folkloru”. Na festiwal, pomimo bardzo ograniczonej akcji promocyjnej, przyjechało do Owidza około 500 osób z całej Polski.
Pomysł okazał się strzałem w dziesiątkę, bowiem jego ściśle określona tematyka i różnorodny program odpowiadają na potrzeby coraz liczniejszej grupy osób, dla których mityczna Baba Jaga jest postacią interesującą i inspirującą. Podczas wydarzenia opowiadają o niej naukowcy, artyści oraz ezoterycy. Każdy z własnej perspektywy. Festiwal Baby Jagi stał się cyklicznym wydarzeniem, organizowanym w Grodzisku Owidz co roku w drugiej połowie lipca.
Po raz pierwszy Festiwal Mitologii Słowiańskiej zorganizowany został w sierpniu 2018 roku. Debiutancka edycja imprezy zgromadziła około 1500 osób. Kolejne, organizowane w następnych latach, gromadziły podobne ilości fanów słowiańszczyzny. Festiwal Mitologii Słowiańskiej jest obecnie cyklicznym trzydniowym wydarzeniem odbywającym się co roku w przedostatni weekend sierpnia.
Jego głównym celem, obok dobrego samopoczucia uczestników, jest popularyzowanie wiedzy o wierzeniach i obrzędowości dawnych Słowian. O słowiańskiej mitologii opowiadamy ustami zapraszanych badaczy tematu, animatorów i artystów. Podczas festiwalu funkcjonuje scena muzyczna, odbywają się liczne wykłady i warsztaty, działa nocne Kino Festiwalowe, a dla dzieci dedykowana jest specjalna Strefa Małego Słowianina.
Dziady to przedchrześcijańskie święto dedykowane zmarłym przodkom. Większość osób w Polsce kojarzy je z literackimi wizjami i pełnymi grozy opisami Adama Mickiewicza, naszego narodowego wieszcza, jednak tę starą zaduszną obrzędowość dokumentuje także bogata literatura etnograficzna. Owidzkie Dziady, organizowane
co roku pod koniec października, stanowią próbę połączenia nieskrępowanych wizji artystycznych z opracowaniami naukowymi – wszystko po to, by opowieść o śmierci, przodkach i przemijaniu wybrzmiała zarówno w języku idei i emocji, jak i w języku racjonalnej nauki.
Co roku organizujemy plenerowe widowisko, podczas którego prezentujemy inscenizację dawnych obrzędów związanych z jesiennymi Dziadami.
Zapraszamy także badaczy tematu do wygłoszenia popularnonaukowego wykładu
oraz oddajemy owidzką scenę artystom. Tak skonstruowany, wielowątkowy program najwyraźniej sprawdza się, na co wskazuje rosnąca z roku na rok frekwencja podczas owidzkich Dziadów.
Szczodre Gody (Szczodry Wieczór) to jedno z najważniejszych świąt w rocznym kalendarzu obrzędowym dawnych Słowian.
Pierwotnie związane było z celebracją zimowego przesilenia Słońca, które wyznaczało początek nowego roku, oraz z kultem przodków. W tradycji chrześcijańskiej święto to wyparte zostało przez Boże Narodzenie, które obchodzi się w tym samym okresie roku. W kulturze ludowej, będącej efektem synkretycznego nakładania się na siebie wytworów różnych kultur, zachowało się jednak wiele śladów dawnej przedchrześcijańskiej symboliki i obrzędowości.
Co roku pod koniec grudnia organizujemy Szczodry Wieczór, podczas którego uczestnicy wydarzenia doświadczyć mogą namiastki dawnego świętowania. Stałymi elementami programu są kolędy życzące, elementy biesiady z przodkami, a także inscenizacja pokazująca dawną obrzędowość. Często wydarzeniu towarzyszą warsztaty rękodzieła oraz wykłady popularnonaukowe.
Nasze wydawnictwa:
1) Badania nad wierzeniami Słowian. Wczoraj, dziś, jutro; autorzy: Grzegorz Antosik, Michał Łuczyński; Owidz 2020
Książka „Badania nad wierzeniami Słowian. Wczoraj, dziś, jutro” to efekt pracy Grzegorza Antosika i dr. Michała Łuczyńskiego, którzy o stan i perspektywy badań nad wierzeniami dawnych Słowian zapytali badaczy zajmujących się tym zagadnieniem. W książce znalazły się wypowiedzi 33 naukowców z Polski
i zagranicy reprezentujących różne dziedziny nauki. Nakład papierowy (400 egz.) został wyczerpany, obecnie dostępna jest bezpłatna wersja elektroniczna.
2) Baba Jaga. Tajemnicza postać słowiańskiego folkloru; autor: Andreas Johns; Owidz 2020
Książka „Baba Jaga. Tajemnicza postać słowiańskiego folkloru” to tłumaczenie naukowej monografii poświęconej tytułowej bohaterce. Autor, Andreas Johns, uzyskał doktorat z zakresu badań nad językami słowiańskimi i słowiańską literaturą na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley, gdzie także wykłada.
Zajęcia dla studentów prowadzi również na Uniwersytecie Waszyngtońskim w Seattle. Książka (tylko w wersji papierowej) dostępna jest w sprzedaży. Ilość stron: 556.
3) Bóg się szerzy. Śladami najstarszych kolęd słowiańszczyzny; praca zbiorowa; Owidz 2022
W kwietniu w Grodzisku Owidz został nagrany materiał na płytę z kolędami “Bóg się szerzy. Śladami najstarszych kolęd Lubelszczyzny”; w projekcie wzięło udział 11 osób. Na przełomie lipca i sierpnia materiał w formie płyty CD został przez Stowarzyszenie “Wspólna Ziemia” pod szyldem Muzeum Mitologii Słowiańskiej (w nakładzie 1000 egz.). Pieniądze na wydanie płyty pochodziły z internetowej zrzutki
oraz środków pozyskanych przez organizację z mechanizmu 1%.
Pozycje w przygotowaniu:
Magia wojny i wojna magii w świecie dawnych Słowian; autor: Kamil Kajkowski; Owidz 2024
Książka „Magia wojny i wojna magii w świecie dawnych Słowian” to praca poświęcona obrzędowości wojennej przedchrześcijańskich Słowian. Autorowi, dr. Kamilowi Kajkowskiemu, „udało się w interesujący i przystępny językowo sposób przedstawić to zagadnienie, bez zawiłości charakterystycznych dla opracowań stricte naukowych, choć książka wyposażona jest w cały aparat pozwalający osobom dociekliwym na samodzielne zgłębianie tematu” (z recenzji prof. IAiE PAN dr. hab. Andrzeja Janowskiego). Książka (tylko w wersji papierowej) dostępna jest w sprzedaży. Ilość stron: 479.
Punkt biblioteczny z ponad 300 tytułami dotyczący historii i kultury słowiańskiej
Od początku swego istnienia Muzeum Mitologii Słowiańskiej gromadzi literaturę, która mniej lub bardziej związana jest z wierzeniami i obrzędowością dawnych Słowian.
W konsekwentnie rozbudowywanej biblioteczce i czytelni znajduje się obecnie ponad 300 tytułów. Są to przede wszystkim pozycje z zakresu religioznawstwa, etnologii, historii, archeologii a także zbiór beletrystyki inspirowanej słowiańską mitologią.
W 2021 roku w Owidzu utworzony został punkt biblioteczny a księgozbiór zgromadzony przez Muzeum Mitologii Słowiańskiej włączony został do zasobów Gminnej Biblioteki Publicznej w Kokoszkowach. Księgozbiór jest bezpłatnie udostępniany zainteresowanym osobom, służy także pracownikom Grodziska Owidz w bieżących działaniach.
Wspomóż naszą działalność przeznaczając 1% podatku
Możesz współtworzyć pierwsze w Europie Muzeum Mitologii Słowiańskiej przekazując na ten cel 1% swojego podatku. Wystarczy w rocznym rozliczeniu PIT wpisać w odpowiednią rubrykę numer KRS Stowarzyszenia “Wspólna Ziemia”:
0000213821
Śledź bieżące działania Muzeum na Facebooku
